Dziś 1 Maja. Obchodzimy Święto Pracy, które w Polsce jest świętem państwowym od 1950 roku. Większość z nas świetnie pamięta pochody pierwszomajowe ulicami Koszalina. Przygotowania do nich zaczynały się wiele tygodni przed oficjalnymi uroczystościami a dla pracowników państwowych zakładów pracy udział w nich był obowiązkowy. Organizowano spotkania i wiece, podczas których rozpowszechniano hasła o treści ideologicznej i politycznej. Trasy przemarszu były dekorowane flagami. Maszerowali robotnicy, sportowcy, uczniowie, harcerze, matki z dziećmi prezentując sztandary, transparenty z propagandowymi hasłami i wizerunki komunistycznych działaczy.
Masowe pochody pierwszomajowe gromadziły ogromne rzesze ludzi i miały być wyrazem poparcia społeczeństwa polskiego wobec polityki prowadzonej przez komunistyczne władze państwowe i partyjne. Święto Pracy stało się symbolem Polski Ludowej, ale też częścią naszej historii.
Z tej okazji Archiwum Państwowe w Koszalinie przygotowało wirtualną wystawę, którą podzielono na cztery części. Pierwsza, to zbiór archiwalnych fotografii z pochodów pierwszomajowych ulicami Koszalina. Prezentowane zdjęcia pochodzą z lat 1952, 1975, 1976 z zespołu KW PZPR w Koszalinie. Na drugą część wystawy składają się wycinki prasowe z „Głosu Koszalińskiego”, z których możemy dowiedzieć się jak koszalińska prasa opisywała wydarzenia pierwszomajowe odbywające się w mieście, już od 1958 roku.
Warto pamiętać, że w latach 80., w opozycji do oficjalnych obchodów pierwszomajowych organizowane były przez podziemną „Solidarność” nielegalne demonstracje. Wydawano kartki okolicznościowe, które prezentowane są trzeciej części wystawy.
Pochodzą one z okresu, kiedy w Polsce obowiązywał stan wojenny (od 13 XII 1981 roku, do 22 VII 1983 roku) i zostały wytworzone przez członków zdelegalizowanych podziemnych struktur „Solidarności” oraz „Solidarności Walczącej”. Kartki były wyrazem sprzeciwu części społeczeństwa wobec obowiązującego w Polsce ustroju komunistycznego, stanu wojennego oraz ograniczenia swobód obywatelskich i politycznych.
Nazwę „1 Maja” nadawano też wielu ulicom, placom, a nawet zakładom pracy w Polsce. Do dnia dzisiejszego jedna z głównych ulic w centrum Koszalina nosi nazwę „1-Maja”. To właśnie jej poświecono ostatnią część wirtualnej wystawy. Nazwa ulicy oficjalnie wprowadzona została tuż po wojnie, w 1945 roku. Świadczy o tym dokument przechowywany w zasobie koszalińskiego archiwum (zespół: Zarząd Miejski w Koszalinie), w którym niemiecka Hohetor Strasse została zmieniona na ulicę 1-go Maja. Chcąc przypomnieć dawne widoki tej ulicy, na wystawie zaprezentowano pocztówki z lat 70. XX w. Widać na nich świeżo wybudowane bloki mieszkalne przy ulicy 1 Maja oraz przy skrzyżowaniu 1 Maja z dzisiejszą ulicą Andersa. Te budynki, nowoczesne w swojej ówczesnej formie stanowiły dumę Koszalina lat 70.
Na zakończenie ciekawostka dla wszystkich miłośników dawnego Koszalina – zbiór pięknych przedwojennych pocztówek, które dzięki uprzejmości koszalińskiego kolekcjonera i miłośnika historii Koszalina, pana Zbigniewa Wojtkiewicza prezentujemy na wystawie. Oglądając je możemy przenieść się w czasie i prześledzić jak od 1901 roku zmieniała się zabudowa dzisiejszej ulicy 1 Maja.
Serdecznie zapraszam do „zwiedzania” wystawy! (link na stronę FB z wystawą).
Materiały pochodzą z zasobu Archiwum Państwowego w Koszalinie oraz zbiorów prywatnych Zbigniewa Wojtkiewicza.
Katarzyna Królczyk, dyrektor Archiwum Państwowego w Koszalinie.